Η οστεοπενία είναι μια κατάσταση που προκύπτει από τη μείωση της οστικής μάζας, με αποτέλεσμα τα οστά μας να γίνονται πιο αδύναμα από την απώλεια ασβεστίου. Μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια πολύ συνηθισμένη κατάσταση όσο μεγαλώνουμε, αν σκεφτεί κανείς ότι η συνολική οστική μάζα φτάνει στη μέγιστη πυκνότητά της γύρω στην ηλικία των 35 ετών.
Τα άτομα που πάσχουν από οστεοπενία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν οστεοπόρωση. Ωστόσο, ένα άτομο με οστεοπενία παρόλο που έχει λιγότερο πυκνά οστά από το αναμενόμενο, μπορεί να μην φτάσει ποτέ στο σημείο να πάσχει από οστεοπόρωση.
Για να γίνει πιο κατανοητό, αν μπορούσαμε να τα βαθμολογήσουμε, τα υγιή οστά θα έπαιρναν Α, τα οστά με οστεοπενία ένα Β ή Γ και τα οστά με οστεοπόρωση ένα Δ.
Ας γνωρίσουμε όμως λίγο καλύτερα αυτή την πάθηση.
Οι πιο συχνές αιτίες εμφάνισης οστεοπενίας
Η ηλικία είναι η πιο συχνή αιτία εμφάνισης της οστεοπενίας. Αφού «κορυφωθεί» η οστική μάζα, το σώμα ξεκινά να φθείρει τα παλιά οστά πιο γρήγορα από ό,τι χτίζει τα νέα, με αποτέλεσμα να γίνεται μείωση της οστικής πυκνότητας.
Οι παράγοντες που παίζουν τον πιο κρίσιμο ρόλο στην εμφάνιση της οστεοπενίας είναι:
· Το φύλο. Οι γυναίκες και κυρίως εκείνες ασιατικής ή καυκάσιας καταγωγής, έχουν τον υψηλότερο κίνδυνο.
· Το οικογενειακό ιστορικό χαμηλής οστικής πυκνότητας.
· Η ηλικία. Η πάθηση εμφανίζεται συχνότερα σε ηλικίες άνω των 50 ετών.
· Η εμμηνόπαυση και κυρίως η πρόωρη (πριν από την ηλικία των 45 ετών).
· Η αφαίρεση των ωοθηκών πριν την εμμηνόπαυση.
· Η σωματική κατάσταση. Τα άτομα που δεν ασκούνται, φαίνεται να εμφανίζουν την πάθηση πιο συχνά.
· Η κακή διατροφή, ειδικά αυτή που στερείται ασβεστίου και βιταμίνης D.
· Το κάπνισμα, το αλκόολ και η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης.
· Η χρόνια λήψη πρεδνιζόνης και άλλων κορτιζονούχων φαρμάκων.
Άλλες καταστάσεις που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπενίας:
· Υπερπαραθυρεοειδισμός ή υπερθυρεοειδισμός
· Φλεγμονώδεις καταστάσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο λύκος και η νόσος του Crohn
Τα πιο συχνά συμπτώματα της οστεοπενίας
Η οστεοπενία, όπως και η οστεοπόρωση, δεν προκαλεί πόνο ή προβλήματα κίνησης από μόνη της, κάτι που καθιστά δύσκολη τη διάγνωσή της.
Ωστόσο, ένα κοινό σύμπτωμα μπορεί να είναι η απώλεια ύψους. Οι περισσότεροι άνθρωποι χάνουν κατά μέσο όρο 2,5 εκατοστά ύψος καθώς γερνούν. Η απώλεια μεγαλύτερου βαθμού αποτελεί μια πρώτη ένδειξη ότι υπάρχει ένα υποκείμενο πρόβλημα στην ποιότητα των οστών.
Τα κατάγματα ή τα ραγισμένα οστά είναι ο πιο αντικειμενικός δείκτης που μαρτυρά ότι μπορεί να υπάρχει ανωμαλία στα οστά. Εάν ένας ενήλικας άνω των 50 ετών πέσει από την όρθια στάση και σπάσει ένα οστό, θα πρέπει να γίνει έλεγχος της οστικής πυκνότητας ώστε να διαπιστωθεί αν πάσχει από οστεοπενία ή οστεοπόρωση.
Διάγνωση και αντιμετώπιση της οστεοπενίας
Διάγνωση της Οστεοπενίας
Ο καλύτερος τρόπος διάγνωσης της οστεοπενίας είναι η μέτρηση οστικής πυκνότητας.
Υπάρχουν πολλές μέθοδοι μέτρησης της οστικής πυκνότητας, ωστόσο ο πιο διαδεδομένος και πιο αξιόπιστος τρόπος μέτρησης είναι με την χρήση «δέσμης φωτονίων διπλής ενεργείας» (Dual Energy X-ray Absorsiometry, DEXA).
Σε αυτή την εξέταση χρησιμοποιούνται ακτίνες Χ χαμηλής ενέργειας, για να φανεί η περιεκτικότητα σε ασβέστιο, των οστών ενός ατόμου που πιστεύεται ότι πάσχει από την πάθηση σε σχέση με αυτήν τόσο των υγιών ενηλίκων όσο και των ατόμων της ίδιας ηλικίας και φύλου.
Οι ασθενείς κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες, με βάση τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας:
· T-score> -1,0 Φυσιολογική οστική πυκνότητα
· -1,0 >T-score> -2,5 Χαμηλή οστική πυκνότητα ή οστεοπενία
· T-score<-2,5 Οστεοπόρωση
Αντιμετώπιση της οστεοπενίας
Ο στόχος της θεραπείας που αφορά την οστεοπενία, είναι να μην προχωρήσει σε η πάθηση σε οστεοπόρωση.
Το πρώτο μέρος της θεραπείας περιλαμβάνει διατροφή και άσκηση. Ο κίνδυνος κατάγματος ενός οστού όταν πάσχει κάποιος από οστεοπενία είναι αρκετά μικρός, οπότε οι γιατροί συνήθως δεν συνταγογραφούν φάρμακα (εκτός εάν η οστική μάζα σας είναι πολύ κοντά στο επίπεδο της οστεοπόρωσης).
Η αντιμετώπιση της κατάστασης εστιάζει κυρίως στη λήψη ασβεστίου και βιταμίνης D, μέσα από τη διατροφή. Ωστόσο, ενδέχεται να χορηγηθούν τα αντίστοιχα συμπληρώματα, αν το κρίνει απαραίτητο ο θεράποντας ιατρός.
Ένα συνηθισμένο πρόγραμμα διατροφής για όσους πάσχουν από οστεοπενία περιέχει:
· Γαλακτοκομικά προϊόντα χωρίς λιπαρά ή χαμηλά σε λιπαρά, όπως τυρί, γάλα και γιαούρτι.
· Ορισμένα είδη χυμού (κυρίως πορτοκάλι).
· Δημητριακά πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D.
· Πράσινα λαχανικά, όπως μπρόκολο και χόρτα.
· Ψάρια με το κόκκαλο, όπως σαρδέλες και σολομός.
Εκτός από την κατάλληλη διατροφή, για να γίνει απορρόφηση της βιταμίνης D, είναι απαραίτητη η έκθεση στον ήλιο. Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με την ασφαλή έκθεση στον ήλιο, βάσει των άλλων καταστάσεων υγείας σας.
Όπως και οι μύες όμως, έτσι και τα οστά γίνονται ισχυρότερα όταν χρησιμοποιούνται.
Όσον αφορά λοιπόν την άσκηση, στους νεαρούς ενήλικες ή στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ενδείκνυται το περπάτημα ή το τρέξιμο, για τουλάχιστον 30 λεπτά τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Ωστόσο, οι καλύτερες ασκήσεις για τα οστά είναι αυτές στις οποίες χρησιμοποιούνται βάρη και αναγκάζουν το σώμα να δουλέψει ενάντια στη βαρύτητα (ενδυνάμωση).
Πρόληψη της οστεοπενίας
Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της οστεοπενίας είναι να αποφύγετε ή να σταματήσετε οποιαδήποτε από τις συμπεριφορές που την προκαλούν. Εάν καπνίζετε ή πίνετε πολύ αλκοόλ και καφέ, σταματήστε ή ελαττώστε τα -ειδικά εάν είστε νεότεροι από 35 ετών- καθώς μπορείτε ακόμα να χτίσετε υγιή οστά.
Εάν είστε μεγαλύτεροι από 65 ετών, ο γιατρός σας πιθανότατα θα σας προτείνει μια μέτρηση DEXA τουλάχιστον μία φορά, για να εξετάσετε την απώλεια οστού.
Μην ξεχνάτε να ακούτε το σώμα σας και να εξετάζετε κάθε περίπτωση για την οποία νιώθετε ότι κάτι δεν πάει καλά.
