Η φυσική δραστηριότητα, τα παιχνίδια και οι εξερευνήσεις είναι ζωτικό στοιχείο στην ανάπτυξη των παιδιών. Κατά την διάρκεια όλων των παραπάνω όμως, ελλοχεύει ο κίνδυνος του τραυματισμού. Ένας τέτοιος τραυματισμός είναι και το κάταγμα στον αγκώνα, το οποίο αποτελεί περίπου το 10% των καταγμάτων στα παιδιά. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, ένα απλό κάταγμα θα θεραπευτεί ομαλά με συντηρητική θεραπεία με γύψο. Χειρουργική επέμβαση θα χρειαστεί, σε ορισμένους τύπους καταγμάτων αγκώνα, όταν τα σπασμένα μέρη του οστού έχουν μετατοπιστεί σημαντικά. Επιπλέον, σ’ αυτά τα κατάγματα, υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού νεύρων, αγγείων και συνδέσμων που μπορεί να χρειάζονται θεραπεία κι αυτά.
Ανατομία του αγκώνα
Κοιτάζοντας την ανατομία του αγκώνα, η άρθρωση του αγκώνα σχηματίζεται από τη συνένωση τριών αρθρώσεων:
- Της ωλενο-βραχιονίου άρθρωσης, που ενώνει το βραχιόνιο οστό, που βρίσκεται μεταξύ του ώμου και του αγκώνα, με την ωλένη, που είναι ένα από τα οστά του αντιβραχίου μεταξύ του αγκώνα και του καρπού.
- Της κερκιδο-βραχιονίου άρθρωσης, που ενώνει το βραχιόνιο οστό με την κερκίδα, που είναι ένα από τα οστά του αντιβραχίου μεταξύ του αγκώνα και του καρπού.
- Της εγγύς κερκιδο-ωλενικής άρθρωσης, που ενώνει το κεντρικό άκρο της κερκίδας και της ωλένης.
Οι σύνδεσμοι στην εσωτερική και την εξωτερική πλευρά του αγκώνα συγκρατούν την άρθρωση και οι μύες περιβάλλουν την άρθρωση στην μπροστινή και την πίσω πλευρά.
Τύποι καταγμάτων του αγκώνα στα παιδιά
Υπάρχουν διάφοροι τύποι καταγμάτων του αγκώνα. Οι πιο συνήθεις τύποι καταγμάτων στα παιδιά είναι:
- Υπερκονδύλιο Κάταγμα Αγκώνα
Αποτελεί τον πιο συνηθισμένο τύπο κατάγματος του αγκώνα και συμβαίνει συνήθως σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 8 ετών. Σε αυτόν τον τύπο κατάγματος, το βραχιόνιο οστό σπάει λίγο πάνω από τον αγκώνα. Αποτελεί από τα πιο σοβαρά κατάγματα, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό νεύρων και αγγείων.
- Διακονδύλιο Κάταγμα Αγκώνα
Ο τραυματισμός συμβαίνει σε ένα από τα οστέινα τμήματα (κόνδυλοι) στο περιφερικό άκρο του βραχιονίου οστού. Αυτό το κάταγμα, απαιτεί προσεκτική θεραπεία, επειδή μπορεί να διαταράξει τόσο την αυξητική πλάκα (physis), όσο και την αρθρική επιφάνεια.
- Επικονδύλιο Κάταγμα Αγκώνα
Στο πλάι κάθε κονδύλου, υπάρχουν οστικές προεξοχές που ονομάζονται επικόνδυλοι. Τα κατάγματα σε αυτό το σημείο συμβαίνουν συνήθως σε παιδιά ηλικίας 9 έως 14 ετών και αφορούν κυρίως τον έσω επικόνδυλο.
- Επιφυσιολίσθηση ή Κάταγμα Αυξητικής Πλάκας
Οι αυξητικές πλάκες συμβάλλουν στην ανάπτυξη και ωρίμανση του οστού. Ένα κάταγμα που επιφέρει τραυματισμό σε αυτές, μπορεί να οδηγήσει σε αναστολή της ανάπτυξης ή/και παραμόρφωση των οστών, εάν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως και με τον σωστό τρόπο.
- Κάταγμα & Εξάρθρημα Αγκώνα
Το πιο συχνό κάταγμα – εξάρθρημα αγκώνα είναι το κάταγμα Monteggia. Αυτού του τύπου κάταγμα προκύπτει από το συνδυασμό κατάγματος της ωλένης και εξαρθρήματος της κεφαλής της κερκίδας. Εάν δεν διαγνωστεί το εξάρθρημα και αντιμετωπιστεί μόνο το κάταγμα, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικό περιορισμό της λειτουργίας της άρθρωσης του αγκώνα.
- Κάταγμα Οστών Αντιβραχίου
Τέτοια κατάγματα μπορεί να συμβούν στην κεφαλή του οστού της κερκίδας, που οδηγούν σε παρεκτόπιση της κεφαλής εκτός θέσης. Τα κατάγματα του κεντρικού άκρου (ωλέκρανο) της ωλένης είναι σπάνια στα παιδιά.
- Ανοικτό Κάταγμα
Όταν το σπασμένο οστό διαπερνά το δέρμα, ονομάζεται ανοικτό κάταγμα. Ένα ανοιχτό κάταγμα συνεπάγεται βλάβη στους μύες, τους τένοντες ή/και τους συνδέσμους και χρειάζεται συνήθως μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να επουλωθεί.
Πώς προκαλούνται όμως τα κατάγματα αγκώνα;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα κατάγματα του αγκώνα στα παιδιά συμβαίνουν στην παιδική χαρά, όταν τα παιδιά χάνουν την λαβή τους σε κάποιο παιχνίδι και πέφτουν. Για τα νήπια ακόμα και μια πτώση από χαμηλό ύψος είναι ικανή να προκαλέσει κάταγμα στον αγκώνα. Τα κατάγματα συμβαίνουν συχνά και κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η πρόληψη με την χρήση προστατευτικών επιθεμάτων αγκώνα, όπου κρίνεται αναγκαίο. Το κάταγμα αγκώνα συνήθως προκαλείται από:
- πτώση σε τεντωμένο χέρι,
- πτώση απευθείας στον αγκώνα,
- άμεσο χτύπημα στον αγκώνα.
Διάγνωση καταγμάτων αγκώνα
Φυσική εξέταση
Πρώτα από όλα, πρέπει να γίνει μια κλινική εξέταση από τον γιατρό, όπου θα αναζητηθούν τα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό του παιδιού. Ο γιατρός σας θα εξετάσει προσεκτικά το χέρι του παιδιού για να διαπιστώσει την έκταση του τραυματισμού.
Πιο συγκεκριμένα θα εξετάσει για :
- Ευαισθησία
- Πρήξιμο
- Μώλωπες
- Περιορισμένη κίνηση
- Αλλαγή του χρώματος στο χέρι, η οποία αποτελεί ένδειξη ότι έχει επηρεαστεί η κυκλοφορία του αίματος.
Κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης, ο γιατρός σας θα ελέγξει επίσης αν έχει προκληθεί τραυματισμός των νεύρων και των αγγείων.
Ακτινογραφίες
Καλύτερη εικόνα δίνουν οι ακτινογραφίες. Μια ακτινογραφία θα δείξει τι είδους κάταγμα έχει συμβεί και αν τα οστά έχουν μετακινηθεί εκτός ευθυγράμμισης (μετατόπιση). Επειδή τα οστά ενός παιδιού εξακολουθούν να σχηματίζονται, ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει ακτινογραφίες και από τα δύο χέρια, ώστε να μπορεί να τα συγκρίνει.
Θεραπεία καταγμάτων αγκώνα
Η θεραπεία για τα κατάγματα του αγκώνα εξαρτάται από τον τύπο του κατάγματος και το βαθμό παρεκτόπισης. Είναι σημαντικό το κάταγμα να αντιμετωπιστεί σωστά κατά τον αρχικό τραυματισμό, γιατί αν πωρωθεί σε λάθος θέση, ο αγκώνας μπορεί να παραμείνει μόνιμα “στραβός” και να έχει περιορισμένο εύρος κίνησης.
Μη χειρουργική θεραπεία κατάγματος αγκώνα
Πολλά σταθερά κατάγματα επουλώνονται επιτυχώς με ακινητοποίηση σε γύψο ή νάρθηκα. Εάν το κάταγμα είναι σταθερό χωρίς μετατόπιση, ο γιατρός σας μπορεί να εφαρμόσει απευθείας νάρθηκα ή γύψο για να διατηρήσει τα οστά σε σωστή ευθυγράμμιση κατά την πώρωση.
Οι νάρθηκες παρέχουν λιγότερη στήριξη από τους γύψους- ωστόσο, μπορούν εύκολα να τροποποιηθούν, ώστε να προσαρμόζονται σύμφωνα με το πρήξιμο. Σε πολλές περιπτώσεις, εφαρμόζεται πρώτα νάρθηκας σε έναν φρέσκο τραυματισμό. Καθώς το πρήξιμο υποχωρεί, ένας πλήρης γύψος μπορεί να αντικαταστήσει το νάρθηκα.
Σε ορισμένα σταθερά κατάγματα του αγκώνα, τα οστά μπορεί να χρειαστεί να επανατοποθετηθούν πριν από την εφαρμογή νάρθηκα ή γύψου. Σε αυτή τη διαδικασία, που ονομάζεται κλειστή ανάταξη, ο γιατρός κάνει χειρισμοπούς στο άκρο για να επαναφέρει τα οστά στη θέση τους. Στο παιδί μπορεί να χορηγηθεί κάποια μορφή καταστολής ή αναισθησίας για τη διαδικασία αυτή. Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει πρόσθετες ακτινογραφίες για να βεβαιωθεί ότι τα οστά παραμένουν στη θέση τους καθώς πορώνονται.
Χειρουργική θεραπεία κατάγματος αγκώνα
Εάν τα σπασμένα άκρα των οστών έχουν μετατοπιστεί, μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση για να διασφαλιστεί η ανατομική πώρωση του κατάγματος.
Κλειστή ανάταξη και διαδερμικές βελόνες: Σε αυτή την επέμβαση, τα μετατοπισμένα οστικά τεμάχια επανατοποθετούνται κατά τη διάρκεια της κλειστής ανάταξης και συγκρατούνται στη θέση τους με μεταλλικές βελόνες. Οι βελόνες εισάγονται μέσω του δέρματος, στο οστό και δια του κατάγματος. Εφαρμόζεται νάρθηκας για την προστασία της περιοχής κατά την πρώτη εβδομάδα, ενώ στη συνέχεια συνήθως αντικαθίσταται με γύψο. Οι βελόνες και ο γύψος αφαιρούνται αφού αρχίσει η επούλωση, λίγες εβδομάδες μετά την επέμβαση.
Ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση: Τα ανοικτά κατάγματα, τα κατάγματα που δεν μπορούν να αναταχθούν κλειστά και τα κατάγματα που συνοδεύονται από τραυματισμούς νεύρων ή αγγείων απαιτούν ανοικτή χειρουργική επέμβαση ή ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση.
Αποκατάσταση
Είτε το κάταγμα αντιμετωπιστεί συντηρητικά, είτε με χειρουργική επέμβαση, ο βραχίονας θα τοποθετηθεί σε γύψο ή νάρθηκα για 3 έως 6 εβδομάδες, ανάλογα με τον τύπο του κατάγματος.
Όταν το κάταγμα επουλωθεί αρκετά καλά, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει συγκεκριμένες ασκήσεις για τη βελτίωση του εύρους κίνησης στην άρθρωση.
Τα κατάγματα αγκώνα στα παιδιά πρέπει να αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη προσοχή. Μια πλημμελής αντιμετώπιση μπορεί να οδηγήσει σε ένα “στραβό” χέρι ή/και περιορισμό της κίνησης αυτού. Αν τα παιδιά σας βρεθούν σ’ αυτήν την κατάσταση, απευθυνθείτε άμεσα σε έναν εξειδικευμένο χειρουργό ορθοπαιδικό, ο οποίος θα προτείνει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.