Στα παιδιά τα οστά δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί πλήρως, γεγονός που τα κάνει πιο ευαίσθητα από αυτά των ενηλίκων.

Ένα κάταγμα στην παιδική ηλικία συνήθως προκαλείται από μια πτώση και  μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε οστό του σώματος, με τα πιο συνηθισμένα σημεία στο σώμα των παιδιών να είναι οι καρποί, τα χέρια, οι αγκώνες και τα γόνατα.

Παρά το γεγονός ότι οι τραυματισμοί στην παιδική ηλικία είναι αρκετά συχνοί, τα περισσότερα κατάγματα θεραπεύονται καλά και δεν προκαλούν μακροχρόνιες επιπλοκές στη μετέπειτα ζωή του ατόμου.

Τι είναι το κάταγμα αυξητικής (επιφυσιακής)  πλάκας ή αλλιώς επιφυσιολίσθηση

Οι επιφυσιακές πλάκες ή συζευκτικοί χόνδροι, είναι οι περιοχές ανάπτυξης των οστών στα παιδιά και τους εφήβους. Αποτελούνται από χόνδρο, έναν ελαστικό, εύκαμπτο ιστό και βρίσκονται κοντά στα άκρα των μακρών οστών.

Με απλά λόγια, οι επιφυσιακές πλάκες είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη των οστών, προσθέτοντάς τους μήκος και πλάτος. Υπάρχουν συνήθως δύο πλάκες ανάπτυξης σε κάθε μακρύ οστό, μεταξύ της μετάφυσης (μέρος του οστού που διευρύνεται) και της επίφυσης (το τελικό του άκρου).

Το κάταγμα της αυξητικής πλάκας ή αλλιώς κάταγμα Salter-Harris είναι ένα «σπάσιμο» κοντά, μέσα ή κατά μήκος της αυξητικής πλάκας ενός οστού.

Τα κατάγματα αυτά συμβαίνουν σε παιδιά και εφήβους και αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και σωστά μπορεί να προκαλέσουν λειτουργικούς περιορισμούς στη βάδιση και στο τρέξιμο (εάν το κάταγμα είναι στο γόνατο ή στον αστράγαλο) ή στην έκταση και την ανύψωση του άνω άκρου (αν το κάταγμα είναι στον αγκώνα, τον καρπό ή τον ώμο).

Περίπου ένα στα τρία κατάγματα της αυξητικής πλάκας οφείλονται σε αθλητικές δραστηριότητες. Ενίοτε, αυτά τα κατάγματα συμβαίνουν με την πάροδο του χρόνου λόγω επαναλαμβανόμενης καταπόνησης και, ως εκ τούτου, μπορούν να θεωρηθούν κατάγματα υπέρχρησης.

Επιπροσθέτως, ο τραυματισμός ενός οστού από πτώση ή τροχαίο ατύχημα, μπορεί να προκαλέσει κάταγμα αυξητικής πλάκας.

Τύποι καταγμάτων αυξητικής (επιφυσιακής) πλάκας

Τα κατάγματα της αυξητικής πλάκας διακρίνονται σε 5 τύπους:

Τύπος Ι. Πρόκειται για κάταγμα που περνά μέσα από την επιφυσιακή πλάκα, διαχωρίζοντας την μετάφυση από την επίφυση. Αυτός ο τύπος κατάγματος είναι ο πιο κοινός σε μικρότερα παιδιά και συνήθως δεν επηρεάζει την ανάπτυξή τους.

Τύπος II. Αυτό το κάταγμα περνά μέσα από το ευρύ τμήμα ενός μακρού οστού και την πλάκα ανάπτυξης, αλλά δεν επηρεάζει το άκρο του οστού. Αυτός ο τύπος είναι ο πιο κοινός και συναντάται συνήθως σε παιδιά ηλικίας 10 ετών και άνω. Η επούλωση είναι γρήγορη και η ανάπτυξη του παιδιού συνήθως δεν επηρεάζεται.

Τύπος III. Σε αυτόν τον τύπο, το κάταγμα περνά από το τελικό τμήμα ενός μακρού οστού, καθώς και από την πλάκα ανάπτυξης, αλλά δεν επηρεάζει τον άξονα του οστού. Συμβαίνει συνήθως σε παιδιά μεγαλύτερα των 10 ετών. Σε σύγκριση με τους τύπους I και II, ο Τύπος III είναι πιο πιθανό να προκαλέσει χρόνια αναπηρία, αφού υπάρχει πιθανότητα να επηρεάσει την άρθρωση του παιδιού και για να αντιμετωπιστεί, συχνά απαιτείται χειρουργική επέμβαση.

Τύπος IV. Αυτό το κάταγμα περνά μέσα από την πλάκα ανάπτυξης, το φαρδύ τμήμα και το άκρο του μακριού οστού. Όπως ο Τύπος III, ο Τύπος IV μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη, τις αρθρώσεις του παιδιού και μπορεί να προκαλέσει χρόνια αναπηρία. Και σε αυτήν την περίπτωση, ενδέχεται να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.

Τύπος V. Η πιο σπάνια μορφή κατάγματος Salter-Harris. Ο τύπος V συμβαίνει όταν η πλάκα ανάπτυξης του παιδιού συμπιέζεται ή συνθλίβεται. Δεδομένου ότι πρόκειται για σοβαρό τραυματισμό, μπορεί να εξελιχθεί σε σκλήρυνση της πλάκας ανάπτυξης, οδηγώντας σε διακοπή της ανάπτυξης των οστών. Με ένα κάταγμα τύπου V, το άκρο του παιδιού μπορεί να «στραβώσει» ή να μεγαλώσει σε ανομοιόμορφο μήκος.

Συμπτώματα καταγμάτων αυξητικής (επιφυσιακής) πλάκας

Τα συμπτώματα της επιφυσιολίσθησης είναι τα εξής:

·        Ευαισθησία στην περιοχή του κατάγματος ή κοντά στη γραμμή της άρθρωσης

·        Οίδημα στην περιοχή του κατάγματος ή κοντά στη γραμμή της άρθρωσης

·        Αδυναμία άρσης βάρους στην τραυματισμένη περιοχή

·        Αδυναμία κίνησης της τραυματισμένης περιοχής

·        Παραμόρφωση κοντά στο τραυματισμένο σημείο

Ένα κάταγμα Salter-Harris δεν παραμορφώνει απαραίτητα μια άρθρωση. Εάν το παιδί παραπονιέται για έντονο πόνο ή πόνο που δεν υποχωρεί, ή εάν δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το άκρο του, τότε χρειάζεται να γίνει επίσκεψη σε ειδικό ιατρό.

Διάγνωση και αντιμετώπιση καταγμάτων αυξητικής (επιφυσιακής) πλάκας

Διάγνωση

Ένα κάταγμα αυξητικής (επιφυσιακής) πλάκας διαγιγνώσκεται όπως κάθε άλλο κάταγμα. Τα περισσότερα μπορούν να επιβεβαιωθούν και να χαρακτηριστούν με μια απλή ακτινογραφία . Εάν υπάρχουν επιπλοκές (που ενδέχεται να εμφανιστούν εάν καθυστερήσει η θεραπεία), μπορεί να ζητηθεί από τον ειδικό ιατρό, αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI) .

Αντιμετώπιση

Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο κατάγματος που έχει το παιδί. ‌ Τα κατάγματα τύπου Ι και ΙΙ αντιμετωπίζονται με κλειστή ανάταξη και τοποθέτηση γύψου ή νάρθηκα. Με την κλειστή ανάταξη, το οστό μπαίνει στη θέση του χωρίς να γίνει τομή στο δέρμα.

Τα κατάγματα τύπου III και IV πιθανότατα θα απαιτήσουν ανοιχτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση. Σε μια ανοιχτή ανάταξη, ο χειρουργός τοποθετεί τα κομμάτια των οστών στο σημείο που θα έπρεπε να είναι, κάνοντας τομή το δέρμα. Στη συνέχεια χρησιμοποιείται εσωτερική οστεοσύνθεση για την επανασύνδεση του σπασμένου οστού χρησιμοποιώντας ειδικά ορθοπαιδικά υλικά, όπως μεταλλικές πλάκες, βίδες και ελάσματα.

Τα κατάγματα τύπου V είναι δύσκολο να διαγνωστούν, συνεπώς μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για να διαπιστωθεί εάν το παιδί έχει αυτό το είδος τραυματισμού. Μόλις γίνει η διάγνωση, ωστόσο, θα πρέπει να κλείσετε ένα ραντεβού με έναν ορθοπαιδικό χειρουργό. Αυτός ο τύπος κατάγματος είναι το πιο πιθανό να οδηγήσει σε διακοπή της ανάπτυξης, επομένως είναι σημαντικό να μιλήσετε με το γιατρό σας για το πως θα αντιμετωπιστεί.

Ένα κάταγμα Salter-Harris μπορεί να εξελιχθεί σε επώδυνη εμπειρία και να οδηγήσει σε σημαντική απώλεια της κινητικότητας, εάν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα. Η έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση, σε συνδυασμό με ένα κατάλληλο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας, μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να επιστρέψει στην κανονική δραστηριότητα με ελάχιστες, έως καθόλου, μακροχρόνιες επιπλοκές.

Οι ασθενείς θα πρέπει να επισκέπτονται ορθοπαιδικό χειρουργό αμέσως μετά τον τραυματισμό για να αποφύγουν την αρθροπάθεια και τις σχετικές επιπλοκές.