Η κερκίδα είναι το μεγαλύτερο από τα δύο οστά του αντιβραχίου. Το άκρο της κερκίδας προς τον καρπό ονομάζεται περιφερικό άκρο.

Το κάταγμα του κάτω πέρατος ή της περιφερικής κερκίδας, ή αλλιώς κάταγμα Colles, είναι το συχνό κάταγμα του καρπού και γενικά ένα από τα συχνότερα κατάγματα. Το κάταγμα εντοπίζεται περίπου στα 2,5 εκατοστά από τον καρπό και συνήθως ο καρπός παραμορφώνεται με φορά προς τα πάνω.

Το κάταγμα αυτό περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1814 από τον Ιρλανδό χειρουργό και ανατόμο, Abraham Colles – εξ’ ου και το όνομα «κάταγμα Colles».

Τα κατάγματα του κάτω πέρατος της κερκίδας ταξινομούνται περαιτέρω με βάση ορισμένα χαρακτηριστικά. Ένα κάταγμα της περιφερικής κερκίδας μπορεί να είναι ενδαρθρικό ή εξαρθρικό, ανάλογα με το αν το κάταγμα εκτείνεται στην άρθρωση του καρπού. Τα ενδαρθρικά ή εξαρθρικά κατάγματα μπορεί είτε να είναι παρεκτοπισμένα και τα σπασμένα κομμάτια να έχουν μετατοπιστεί είτε να διατηρήσουν μια καλή ευθυγράμμιση, οπότε χαρακτηρίζονται ως απαρεκτόπιστα.

Στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα κατάγματα της κερκίδας  θεωρούνται κατάγματα ευθραυστότητας και η αναγνώρισης της υποκείμενης παθολογίας (οστεοπενία ή οστεοπόρωση – καταστάσεις που σχετίζονται με την υγεία των οστών) αλλά και της αιτίας (συνήθως πτώση), είναι ουσιαστικά μέρη της θεραπείας. 

Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει στην πρόληψη μελλοντικών, πιο σοβαρών τραυματισμών, όπως κατάγματα σπονδύλων ή ισχίου, που σχετίζονται με σημαντική νοσηρότητα, ακόμα και θνησιμότητα.

Οι πιο συχνές αιτίες κατάγματος της περιφερικής κερκίδας

Τα κατάγματα ευθραυστότητας συχνά συνδέονται από χαμηλή οστική πυκνότητα. Εντούτοις πολλά συμβαίνουν με τιμές οστικής πυκνότητας που αντιστοιχούν σε οστεοπενία και όχι σε οστεοπόρωση.

Μολαταύτα, η πιο κοινή αιτία κατάγματος του κάτω πέρατος της κερκίδας είναι η πτώση σε τεντωμένο χέρι.

Η οστεοπόρωση παραμένει η πιο συχνή διαταραχή κατά την οποία τα οστά γίνονται πολύ εύθραυστα, με αποτέλεσμα να είναι και πιο πιθανό να σπάσουν μετά από απλές πτώσεις. Έτσι, μια σχετικά μικρή πτώση από την όρθια στάση, σε μια γυναίκα 60 ετών που έχει οστεοπόρωση μπορεί να οδηγήσει σε ένα κάταγμα στον καρπό.

Τα κατάγματα της περιφερικής κερκίδας μπορεί να αφορούν ακόμη και υγιή οστά, εάν η ένταση του τραυματισμού είναι αρκετά μεγάλη. Για παράδειγμα, ένα τροχαίο ατύχημα ή μια πτώση από ποδήλατο μπορούν να προκαλέσουν ένα συντριπτικό κάταγμα στον καρπό.

Η καλή υγεία των οστών αποτελεί σημαντική παράμετρος πρόληψης. Τα προστατευτικά καρπού δεν φαίνεται να παρέχουν επαρκή πρόληψη ώστε να αποτρέψουν τα κατάγματα με βεβαιότητα.

Συμπτώματα και διάγνωση του κατάγματος του κάτω πέρατος της κερκίδας

Ένα κάταγμα στον καρπό συνήθως προκαλεί έντονο πόνο, ευαισθησία στην περιοχή, μώλωπες και οίδημα. Σε πολλές περιπτώσεις, ο καρπός παρουσιάζει και παραμόρφωση.

Εάν ο τραυματισμός δεν είναι πολύ επώδυνος και ο καρπός δεν έχει παραμορφωθεί, μπορείτε να κρεμάσετε το χέρι και με τη βοήθεια ενός νάρθηκα να το ακινητοποιήσετε ώστε να απευθυνθείτε την επόμενη μέρα σε έναν γιατρό. Επιπροσθέτως, μπορείτε να εφαρμόσετε στον καρπό μια παγοκύστη για να ανακουφιστείτε από τον πόνο και το οίδημα.

Σε περίπτωση που ο τραυματισμός είναι πολύ επώδυνος, εάν ο καρπός είναι παραμορφωμένος ή μουδιασμένος και τα δάχτυλά σας έχουν αλλάξει χρώμα, είναι απαραίτητο να απευθυνθείτε αμέσως στα επείγοντα.

Για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση, ο χειρουργός ορθοπαιδικός θα σας ζητήσει να υποβληθείτε σε ακτινογραφία καρπού. Οι ακτινογραφίες είναι η πιο κοινή και ευρέως διαθέσιμη διαγνωστική τεχνική απεικόνισης, καθώς μπορούν να δείξουν εάν το οστό είναι σπασμένο και εάν υπάρχει μετατόπιση (κενό μεταξύ σπασμένων οστών). Μπορούν επίσης να απεικονίσουν πόσα κομμάτια σπασμένων οστών υπάρχουν.

Αντιμετώπιση κατάγματος κάτω πέρατος κερκίδας

Μη χειρουργική αντιμετώπιση

Η θεραπεία των σπασμένων οστών ακολουθεί έναν βασικό κανόνα: τα σπασμένα κομμάτια πρέπει να επανατοποθετηθούν στη θέση τους ώστε να αποτραπεί η μετατόπισή τους μέχρι να επουλωθούν.

Όταν ένα κάταγμα ανατάσσεται (ευθυγραμμίζεται) χωρίς να γίνει τομή στο δέρμα, ονομάζεται κλειστή ανάταξη. Εάν το σπασμένο οστό μετά την ανάταξη βρίσκεται σε καλή θέση, η αντιμετώπιση γίνεται με την εφαρμογή γύψου (συνήθως μέχρι τον αγκώνα, αναλόγως με τον τύπο του κατάγματος), ώστε να παραμείνει το κάταγμα στη σωστή θέση.

Ανάλογα με τη φύση του κατάγματος, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει να παρακολουθεί στενά την πώρωση, κάνοντας τακτικές ακτινογραφίες. Εάν το κάταγμα πιστεύεται ότι είναι ασταθές, μπορούν να λαμβάνονται ακτινογραφίες σε εβδομαδιαία διαστήματα για τις 3 πρώτες εβδομάδες και στη συνέχεια πιο αραιά.

Ο χρόνος επούλωσης ποικίλει από άτομο σε άτομο — είναι μικρότερος για ορισμένους ασθενείς και μεγαλύτερος για άλλους, αλλά συνήθως διαρκεί 6 εβδομάδες. Ωστόσο, μπορεί να περάσει μέχρι και ένας χρόνος έως ότου ο καρπός επανέλθει εντελώς στην κατάσταση που ήταν πριν από το κάταγμα.

Εάν βέβαια η πορεία πώρωσης του κατάγματος βαίνει καλώς, τότε ο ασθενής συνιστάται να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας για την αποκατάσταση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας της πηχεοκαρπικής.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Μερικές φορές, η θέση του οστού είναι τόσο ακατάλληλη που δεν μπορεί να διορθωθεί ή να διατηρηθεί σωστά σε γύψο. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σοβαρές συνέπειες στη μελλοντική λειτουργία του άκρου. Σε αυτή την περίπτωση, είναι αναγκαίο να γίνει χειρουργική επέμβαση.

Η χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει την ανοικτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση του κατάγματος, με την πραγματοποίηση μιας τομής για την άμεση πρόσβαση στα σπασμένα οστά, ώστε να επιτευχθεί η ευθυγράμμιση των οστικών τεμαχίων.

Ανάλογα με το κάταγμα, υπάρχουν πολλές επιλογές που βοηθούν στο να κρατηθεί το οστό στη σωστή θέση ενώ επουλώνεται. Μερικές από τις επιλογές αποτελούν τα παρακάτω:

·        Μεταλλικές βελόνες (συνήθως από ανοξείδωτο χάλυβα ή τιτάνιο)

·        Πλάκα και βίδες

·        Εξωτερική οστεοσύνθεση. Αποτελεί ένα πλαίσιο σταθεροποίησης έξω από το σώμα που συγκρατεί τα οστά στη σωστή θέση ώστε να μπορούν να επουλωθούν. Χρησιμοποιείται συνήθως στα ανοιχτά κατάγματα.

·        Οποιοσδήποτε συνδυασμός των παραπάνω τεχνικών

Το κάταγμα κάτω πέρατος κερκίδας είναι ένας σοβαρός τραυματισμός που προκαλεί σημαντικό πόνο και ενδέχεται να ‘χει συνέπειες και στη μετέπειτα ζωή σας. Εάν υποστείτε έναν επώδυνο τραυματισμό στον καρπό, θα πρέπει να απευθυνθείτε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών για θεραπεία. Αν έχετε την υποψία τραύματος στον καρπό που έχει παρέλθει, θα πρέπει να επισκεφθείτε άμεσα σε έναν χειρουργό ορθοπαιδικό, ώστε να αξιολογήσει την κατάστασή σας.