Η οστεοπόρωση είναι μια κατάσταση που αποδυναμώνει τα οστά, καθιστώντας τα πιο επιρρεπή στα κατάγματα.

Εάν δούμε ένα υγιές οστό στο μικροσκόπιο, θα λέγαμε ότι μοιάζει με κηρήθρα. Στην οστεοπόρωση, οι «τρύπες» και τα διαστήματα στην κηρήθρα αυτή, είναι πολύ μεγαλύτερα από ότι στα υγιή οστά. Αυτό συμβαίνει επειδή τα οστεοπορωτικά οστά χάνουν την πυκνότητα τους και αναπτύσσουν μια ανώμαλη δομή.

Ένα ύπουλο χαρακτηριστικό της οστεοπόρωσης, είναι ότι τα συμπτώματα είναι ήπια και γι’ αυτό συνήθως η διάγνωση της αργεί, γεγονός που τη βοηθά να φτάσει σε προχωρημένα στάδια.  Για το λόγο αυτό η οστεοπόρωση περιγράφεται και ως σιωπηρή πάθηση.

Επομένως, η οστεοπόρωση αναπτύσσεται για χρόνια και συχνά δεν ανακαλύπτεται έως ότου τα εξασθενημένα οστά ραγίσουν ή σπάσουν.

Πώς αναπτύσσεται η οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί στις εξής περιπτώσεις:

Παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση οστεοπόρωσης και δεν μπορούν να προβλεφθούν

·        Το φύλο. Οι γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανό να αναπτύξουν οστεοπόρωση από ότι οι άνδρες.

·        Ηλικία. Όσο μεγαλύτερη η ηλικία, τόσο μεγαλύτερος και ο κίνδυνος οστεοπόρωσης.

·        Οικογενειακό ιστορικό. Αν υπάρχει ένας συγγενής πρώτου βαθμού που εμφάνισε οστεοπόρωση, ο κίνδυνος εμφάνισης της πάθησης είναι μεγαλύτερος.

·        Ορμονικά προβλήματα. Οι παθήσεις που επηρεάζουν τα επίπεδα ορμονών είναι ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες κινδύνου, για την ανάπτυξη της οστεοπόρωσης.

·        Προβλήματα του θυρεοειδούς. Η διαταραχή των ορμονών του θυρεοειδούς αδένα, μπορούν να προκαλέσουν απώλεια οστικής μάζας. Αυτό συμβαίνει στις περιπτώσεις υπερθυρεοειδισμού αλλά και κατά τη διάρκεια φαρμακευτικής αγωγής για τον υποθυρεοειδισμό.

Διατροφικοί παράγοντες που παίζουν ρόλο στην εμφάνιση οστεοπόρωσης

·        Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου. Η έλλειψη ασβεστίου παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της οστεοπόρωσης. Η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου, συμβάλλει στη μείωση της οστικής πυκνότητας, στην πρώιμη αλλοίωση του οστού και στον αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.

·        Διατροφικές διαταραχές. Ο σοβαρός περιορισμός στην πρόσληψη τροφής, η ασιτία, το υπερβολικά χαμηλό σωματικό βάρος και η μεγάλη μείωση βάρους εξασθενούν τα οστά, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες.

·        Χειρουργικές επεμβάσεις στο γαστρεντερικό σύστημα. Η χειρουργική επέμβαση για τη μείωση του μεγέθους του στομάχου ή την αφαίρεση μέρους του εντέρου, περιορίζει την επιφάνεια που διατίθεται για την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένου και του ασβεστίου και μπορεί να οδηγήσει σε οστεοπόρωση.

Άλλες περιπτώσεις που μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνιση οστεοπόρωσης

·        Κορτικοστεροειδή φάρμακα. Η μακροχρόνια χρήση κορτικοστεροειδών φαρμάκων, όπως η πρεδνιζόνη και η κορτιζόνη, διαταράσσει αρνητικά τη διαδικασία σχηματισμού των οστών.

·        Ιατρικές καταστάσεις. Ο κίνδυνος οστεοπόρωσης είναι υψηλότερος σε άτομα που έχουν ορισμένα ιατρικά προβλήματα, όπως κοιλιοκάκη, νεφρική ή ηπατική νόσο, λύκο, ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.α.

·        Καθιστική ζωή. Τα άτομα που περνούν πολύ χρόνο σε καθιστή στάση έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο οστεοπόρωσης από εκείνα που είναι δραστήρια. Οποιαδήποτε δραστηριότητα που προάγει την ισορροπία και την καλή στάση του σώματος, είναι ευεργετική για τα οστά.

·        Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Η τακτική κατανάλωση περισσότερων από δύο αλκοολούχων ποτών την ημέρα, αυξάνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης.

·        Κάπνισμα. Το κάπνισμα φαίνεται ότι επιταχύνει την έναρξη της εμμηνόπαυσης, πράγμα που σημαίνει μικρότερο διάστημα «προστασίας» των οστών από τα οιστρογόνα. Τα άτομα που καπνίζουν έχουν επίσης παρατεταμένη χρονικά και δυσκολότερη αποκατάσταση, μετά από κάταγμα, σε σύγκριση με μη καπνιστές.

Οστεοπόρωση και εμμηνόπαυση

Η εμμηνόπαυση σηματοδοτεί το μόνιμο τέλος των μηνιαίων περιόδων και της γονιμότητας. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Γήρανσης των ΗΠΑ, οι περισσότερες γυναίκες αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, μεταξύ των ηλικιών 45 και 55 ετών.

Καθώς οι γυναίκες μπαίνουν στην εμμηνόπαυση, τα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης μειώνονται. Τα οιστρογόνα δρουν ως φυσικός σύμμαχος της αντοχής των οστών, ενώ η έλλειψη τους συμβάλλει στην ανάπτυξη της οστεοπόρωσης.

Εκτιμάται ότι περίπου μία στις δύο γυναίκες άνω των 60 ετών, θα εμφανίσει τουλάχιστον ένα κάταγμα λόγω οστεοπόρωσης.

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Αρθρίτιδας, Μυοσκελετικών και Δερματικών Παθήσεων, κάθε γυναίκα στην εμμηνόπαυση και ιδιαίτερα μετά την ηλικία των 65, θα πρέπει να υποβληθεί σε εξέταση οστικής πυκνότητας.

Διάγνωση οστεοπόρωσης

Εάν υπάρχει υποψία οστεοπόρωσης, ο μελλοντικός κίνδυνος οστικού κατάγματος μπορεί να υπολογιστεί μέσω μέτρησης της πυκνότητας των οστών.

Ο πιο γνωστός πλέον αλλά και ευρύτατα αποδεκτός τρόπος υπολογισμού του, έως και δεκαετούς καταγματικού κινδύνου, είναι μέσω του μοντέλου FRAX. Το μοντέλο διατίθεται ελεύθερα μέσω του διαδικτύου και  αποτελείται από ερωτήσεις που σχετίζονται με παράγοντες, που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο κατάγματος.

Μια διαδεδομένη διαγνωστική εξέταση, αποτελεί η μέθοδος διπλής ενεργειακής απορρόφησης (DXA), η οποία αφορά στον προσδιορισμό της οστικής πυκνότητας. Επιτρέπει την ακριβή διάγνωση της οστεοπόρωσης, τον προσδιορισμό του κινδύνου κατάγματος και την παρακολούθηση των ασθενών που βρίσκονται υπό θεραπεία. Είναι μια σύντομη, ανώδυνη διαδικασία που διαρκεί 10 έως 20 λεπτά, ανάλογα με το μέρος του σώματος που σαρώνεται. Η πυκνότητα των οστών συγκρίνεται με αυτήν ενός υγιούς νεαρού ενήλικα.

Μείωση του κινδύνου οστεοπόρωσης κατά την εμμηνόπαυση

Η πιθανότητα εμφάνισης οστεοπόρωσης κατά την εμμηνόπαυση μπορεί να μειωθεί με τρόπους όπως:

·        Πρόσληψη ικανοποιητικής ποσότητας ασβεστίου κάθε μέρα, βάσει των αναγκών του οργανισμού σας. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αλλά και ένα ευρύ φάσμα μη γαλακτοκομικών τροφών, περιέχουν την απαραίτητη ποσότητα ασβεστίου που χρειάζεται ένας οργανισμός καθημερινά. Συμβουλευτείτε έναν ειδικό γιατρό και διατροφολόγο, σχετικά με την ημερήσια πρόσληψη που έχετε ανάγκη.

·        Τακτική σωματική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της άσκησης με βάρη. Ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού γυμναστή, για τη δημιουργία του κατάλληλου προγράμματος για τις ανάγκες του σώματός σας.

·        Επαρκή επίπεδα βιταμίνης D. Η βιταμίνη D βοηθά το σώμα να απορροφήσει ασβέστιο. Παράγεται στο δέρμα, μετά από έκθεση στον ήλιο και βρίσκεται σε πολύ μικρές ποσότητες σε ορισμένα τρόφιμα. Τα επίπεδα της βιταμίνης D μπορούν να μετρηθούν με μια απλή εξέταση αίματος.

·        Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης και περιορίστε το κάπνισμα.

·        Ρωτήστε το γιατρό σας σχετικά με συνταγογραφούμενα φάρμακα και ενέσιμους παράγοντες ανάπτυξης οστών.  Συζητήστε μαζί του σχετικά με τη θεραπεία υποκατάστασης των ορμονών (HRT), που βοηθούν στην πρόληψη απώλειας οστού και ανακουφίζουν από τα ενοχλητικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.

Σε κάθε περίπτωση, πριν επιλέξετε οποιαδήποτε μορφή πρόληψης ή αντιμετώπισης, θα πρέπει να συμβουλευτείτε έναν ειδικό ιατρό.

Σε περίπτωση κατάγματος, συμβουλευτείτε άμεσα έναν ειδικό ορθοπαιδικό χειρουργό, για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση του.