Το περιφερικό νευρικό σύστημα είναι ένα “δίκτυο αγωγών”, αποτελούμενο από 43 ζεύγη κινητικών και αισθητικών νεύρων, που συνδέουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό (το κεντρικό νευρικό σύστημα) με ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα.
Αυτά τα νεύρα ελέγχουν τις λειτουργίες της αίσθησης και της κίνησης, είναι ευαίσθητα και όταν ένα από αυτά υποστεί τραυματισμό, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική θεραπεία για την αποκατάστασή του.
Οι τραυματισμοί των περιφερικών νεύρων αποτελούν συχνές κακώσεις και εκδηλώνονται με μια ποικιλία συμπτωμάτων, ανάλογα με τα νεύρα που προσβάλλονται. Η αντιμετώπιση των κακώσεων αυτών πρέπει να γίνει από εξειδικευμένο γιατρό, ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Αιτίες τραυματισμού των περιφερικών νεύρων
Ένας τραυματισμός στα περιφερικά νεύρα προκύπτει με διάφορους τρόπους. Οι πιο συχνές αιτίες είναι οι εξής:
- Τραυματισμοί από ατυχήματα (τροχαία και μη), πτώσεις ή κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων
- Παθολογικές καταστάσεις όπως ο διαβήτης, οι θυρεοειδοπάθειες, η αμυλοείδωση κ.α.
- Πιεστικές νευροπάθειες όπως το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, η ωλένια νευρίτιδα, το σύνδρομο κερκιδικού σωλήνα κ.α.
- Αυτοάνοσες νευροπάθειες που προσβάλλουν τα περιφερικά νεύρα όπως το σύνδρομο Guillain-Barre
- Αυτοάνοσα νοσήματα όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, το σύνδρομο Sjogren κ.α.
- Άλλες αιτίες που προκαλούν πίεση στα περιφερικά νεύρα, όπως η παρουσία όγκου, κύστεων, γαγγλίων κ.α.
Συμπτώματα τραυματισμού των περιφερικών νεύρων
Κάθε περιφερικό νεύρο έχει μια συγκεκριμένη λειτουργία, επομένως τα συμπτώματα εξαρτώνται από την λειτουργία των νεύρων που επηρεάζονται. Τα νεύρα ταξινομούνται σε:
- Αισθητικά νεύρα που λαμβάνουν αίσθηση, όπως αφή, θερμοκρασία, πόνο
- Κινητικά νεύρα, που ελέγχουν την κίνηση των μυών
- Νεύρα του αυτόνομου συστήματος, που ελέγχουν λειτουργίες όπως η αρτηριακή πίεση, η εφίδρωση, ο καρδιακός ρυθμός, η πέψη, η λειτουργία της ουροδόχου κύστης κτλ
Τα συμπτώματα από βλάβη ενός περιφερικού νεύρου περιλαμβάνουν:
- Μούδιασμα, αίσθηση “τσιμπήματος” ή “μυρμηγκιάσματος”
- Πόνο, καυστικό (κάψιμο) ή διαξιφιστικό (τρύπημα)
- Μεγάλη ευαισθησία στην αφή (υπεραισθησία ή αλλοδυνία)
- Μυϊκή αδυναμία και ατροφία
- Παράλυση (όταν προσβάλλονται τα κινητικά νεύρα)
Εάν επηρεαστούν τα νεύρα του αυτόνομου συστήματος, τότε εμφανίζεται:
- Έλλειψη ανοχής στη θερμότητα
- Υπερβολική εφίδρωση ή αδυναμία εφίδρωσης
- Προβλήματα του εντέρου, της ουροδόχου κύστης ή του πεπτικού συστήματος
- Πτώση της αρτηριακής πίεσης και ζάλη
Όταν προσβάλλεται ένα νεύρο η κατάσταση ονομάζεται μονονευροπάθεια, στην περίπτωση δύο ή περισσοτέρων νεύρων σε διαφορετικές περιοχές τότε χαρακτηρίζεται ως πολλαπλή μονονευροπάθεια και αν αφορά πολλά νεύρα τότε περιγράφεται ως(πολυνευροπάθεια. Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα είναι ένα παράδειγμα μονονευροπάθειας. Τα περισσότερα, όμως, άτομα με περιφερική νευροπάθεια έχουν πολυνευροπάθεια (διαβητική πολυνευροπάθεια).
Τα περισσότερα, όμως, άτομα με περιφερική νευροπάθεια έχουν πολυνευροπάθεια.
Πως ταξινομούνται οι τραυματισμοί των περιφερικών νεύρων
Το σύστημα ταξινόμησης του Sunderland ορίζει πέντε διαφορετικούς βαθμούς τραυματισμού των περιφερικών νεύρων:
Πρώτος βαθμός
Πρόκειται για αναστρέψιμο αποκλεισμός της αγωγιμότητας του νεύρου στο σημείο του τραυματισμού. Αυτός ο τραυματισμός δεν απαιτεί χειρουργική επέμβαση και συνήθως αποκαθίσταται μέσα σε λίγες ώρες έως και μερικές εβδομάδες. Ονομάζεται και νευραπραξία ή μπλοκ αγωγιμότητας.
Δεύτερος βαθμός
Υπάρχει απώλεια της συνέχειας των αξόνων (των “ηλεκτρικών καλωδίων”) του νεύρου. Συνήθως δεν απαιτείται χειρουργική επέμβαση για αυτές τις βλάβες αλλά η αποκατάσταση είναι παρατεταμένη και φτάνει τους 4 με 6 μήνες.
Τρίτος βαθμός
Εδώ υπάρχει βλάβη στους άξονες και στο ενδονεύριο που περιβάλλει κάθε νευράξονα. Σε αυτή την περίπτωση, η αποκατάσταση είναι απρόβλεπτη. Ο ηλεκτροφυσιολογικός έλεγχος βοηθά στον καθορισμό της πρόγνωσης και στην παρακολούθηση της αποθεραπείας. Η μελέτη και παρακολούθηση της αγωγιμότητας των νεύρων κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης (neuromonitoring) βοηθά στην επιλογή της θεραπευτικής παρέμβασης, αν χρειάζεται δηλαδή απλός καθαρισμός του νεύρου (νευρόλυση) ή μια πιο εκτεταμένη αποκατάσταση με νευρικά μοσχεύματα.
Τέταρτος βαθμός
Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχει βλάβη στους άξονες, στο ενδονεύριο αλλά και στο περινεύριο που περιβάλλει περισσότερους του ενός νευράξονες και σχηματίζει τις νευρικές δεσμίδες. Συνήθως δημιουργείται ουλή μεταξύ των αξόνων και των δεσμίδων που εμποδίζει την αναγέννηση των νεύρων. Οι δοκιμές που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης επιβεβαιώνουν ότι δεν μπορεί να περάσει “ρεύμα” κατά μήκος των νευρικών οδών στο τραυματισμένο νεύρο. Η χειρουργική επέμβαση με νευρικά μοσχεύματα είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση του τραυματισμού.
Πέμπτος βαθμός
Αυτός ο βαθμός είναι ο πιο σοβαρός και αφορά διατομές και ρήξεις, όπου διακόπτεται η συνέχεια του νεύρου και τελικά χωρίζεται σε δύο μέρη (κεντρικό και περιφερικό). Ο μόνος τρόπος αποκατάστασης ενός τραυματισμού πέμπτου βαθμού είναι μέσω χειρουργικής επέμβασης.
Διάγνωση και αντιμετώπιση τραυματισμού των περιφερικών νεύρων
Διάγνωση
Προκειμένου να προσδιοριστεί πλήρως η έκταση της βλάβης στο νεύρο, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει να γίνει ηλεκτροφυσιολογικός έλεγχος για να καθοριστεί το είδος, ο τύπος και η βαρύτητα της κατάστασης.
Τρεις από αυτές τις εξετάσεις είναι η νευροϋπερηχογραφία, η ηλεκτρομυογραφία και η ταχύτητα αγωγιμότητας των νεύρων. Αυτές οι εξετάσεις, γίνονται αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της πραγματικής χειρουργικής επέμβασης ενώ ο ασθενής είναι ναρκωμένος.
Ο γιατρός μπορεί επίσης να ζητήσει να διενεργηθεί οποιαδήποτε από τις ακόλουθες απεικονιστικές εξετάσεις:
- Αξονική τομογραφία
- Μαγνητική τομογραφία
- Μαγνητικό νευρογραφία
Αντιμετώπιση
Ανάλογα με τη θέση και τον τύπο της νευρικής βλάβης, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει διαφορετικούς κύκλους θεραπείας.
Για ήπιους τραυματισμούς νεύρων, επιλέγεται συνήθως η μη χειρουργική θεραπεία που περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και φυσικοθεραπεία.
Οι πιο σοβαροί τραυματισμοί απαιτούν χειρουργική επέμβαση, η οποία εκτελείται στις περισσότερες περιπτώσεις από εξειδικευμένο ορθοπαιδικό χειρουργό, στη μικροχειρουργική και στη χειρουργική των περιφερικών νεύρων και έχει ως σκοπό την απελευθέρωση, αποσυμπίεση και αποκατάσταση της ακεραιότητας του νεύρου.
Οι χειρουργικές επεμβάσεις στα νεύρα μπορεί να είναι περίπλοκες και γι’ αυτό είναι απαραίτητο να επιλέξετε έναν έμπειρο χειρουργό και ομάδα για επεμβάσεις περιφερικών νεύρων.
