“Οι μουσικοί πρέπει να θεωρούνται και να αντιμετωπίζονται ως αθλητές. Ο μουσικός εκτελεί μια εργασία που απαιτεί δύναμη, συντονισμό, ευελιξία, ευκινησία και αντοχή! Όλα αυτά είναι συστατικά ενός αληθινού αθλητή”
Είτε είστε επαγγελματίας είτε ερασιτέχνης μουσικός, βάζετε το σώμα και την ψυχή σας ώστε να παράξετε τον ήχο που θα αγγίξει και θα ψυχαγωγήσει το κοινό σας ή ακόμα και εσάς τους ίδιους!
Πολλοί μουσικοί δηλώνουν ότι, με τα χρόνια, το όργανο που παίζουν γίνεται προέκταση του σώματός τους. Αυτό σημαίνει ότι από τη μία παράγονται συχνά όλο και πιο όμορφες μελωδίες, από την άλλη όμως δεν υπάρχει ένα μέτρο που να «βοηθά» το σώμα να ξεκουράζεται.
Κανένα από τα μουσικά όργανα που υπάρχουν δεν είναι από τη φύση του εργονομικό. Εμείς θα πρέπει να προσαρμόσουμε το σώμα μας σε αυτά, με τρόπο τέτοιο ώστε να αποφύγουμε οποιουδήποτε είδους τραυματισμό. Συχνά η ρουτίνα των μουσικών οδηγεί σε διαταραχές του μυοσκελετικού συστήματος που επηρεάζουν την ποιότητας της ζωής τους αλλά και την απόδοσή τους.
Σύμφωνα με αρκετές μελέτες, το ποσοστό των μουσικών που εμφανίζει πόνο σχετιζόμενο με το όργανο που παίζει, είναι συχνά ψηλότερο σε σύγκριση με άλλα επαγγέλματα. Μάλιστα, σε έρευνα που έγινε σε 8 ορχήστρες της Αυστραλίας, το 84% των μουσικών δήλωσε ότι εμφάνισε πόνο ή τραυματισμό παίζοντας το όργανο τους.
Γνωρίζουμε, από αρκετές μελέτες, ότι τα προβλήματα του μυοσκελετικού συστήματος εμφανίζονται συχνότερα στους χρήστες έγχορδων οργάνων, στους οποίους το αριστερό χέρι υποφέρει περισσότερο, αλλά και σε αυτούς που παίζουν πλήκτρα, με τα δύο χέρια να επιβαρύνονται εξίσου.
Το γυναικείο φύλο κινδυνεύει περισσότερο από το ανδρικό με συνέπεια να πάσχει συχνότερα από ορθοπαιδικά προβλήματα σχετιζόμενα με τη χρήση μουσικού οργάνου. Οι ώρες και η συχνότητα παιξίματος, η στάση του σώματος, το είδος και το μέγεθος του μουσικού οργάνου είναι καθοριστικοί παράγοντες εμφάνισης ενοχλήσεων από το μυοσκελετικό σύστημα.
Ποιά είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα στους μουσικούς;
Τα περισσότερα προβλήματα που εμφανίζουν οι μουσικοί είναι τραυματισμοί από υπέρχρηση και υπερβολική καταπόνηση των μυών, τενόντων, αρθρώσεων και νεύρων και προκύπτουν από την πολύωρη ενασχόληση με το μουσικό όργανο, τη φτωχή φυσική κατάσταση, την κακή στάση του σώματος και τη λάθος τεχνική.
Ο αυχένας, ο ώμος και το χέρι είναι τα πιο συχνά μέρη του σώματος που παρουσιάζουν προβλήματα στους μουσικούς. Πιο συγκεκριμένα, οι επαγγελματίες μουσικοί αλλά ενίοτε και οι ερασιτέχνες ή οι σπουδαστές εμφανίζουν:
- Πόνο και κράμπες στον αυχένα, τον ώμο, τον καρπό και τα δάκτυλα
- Μούδιασμα, μυρμήγκιασμα και «βάρος» στα χέρια και τα δάκτυλα
- Πρήξιμο και τραυματισμούς στα χέρια, τους καρπούς και τους ώμους
- Δυσκαμψία, αδυναμία και απώλεια της ταχύτητας και της ακρίβειας
- Άγχος, αϋπνία, διαταραχές του συναισθήματος έως και κατάθλιψη
Η επαναλαμβανόμενη και διαρκής χρήση ενός οργάνου, είναι ο κυριότερος λόγος που οι μουσικοί αναπτύσσουν μυοσκελετικά προβλήματα. Πολλά μουσικά όργανα απαιτούν σταθερή, επαναλαμβανόμενη και πολύωρη παραμονή σε ένα σημείο, θέση του αυχένα, του βραχίονα και του χεριού. Αυτό προκαλεί πίεση σε ευαίσθητα νεύρα και μυς που σε συνδυασμό με την ακραία στάση του σώματος αυξάνουν κατά πολύ τον κίνδυνο εμφάνισης μυοσκελετικών προβλημάτων.
Ποιές είναι οι πιο συχνές παθήσεις στους μουσικούς;
Οι συχνότερες παθήσεις ανάλογα με την πάσχουσα περιοχή είναι:
Παθήσεις χεριού
3. Εστιακή δυστονία
Παθήσεις καρπού
2. Τενοντοελυτρίτιδα De Quervain
3. Γάγγλια
Παθήσεις αγκώνα
Παθήσεις ώμου
3. Σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής
Ποιοί είναι οι τρόποι πρόληψης των παθήσεων και συμπτωμάτων στους μουσικούς;
Για να αποτρέψετε τα παραπάνω προβλήματα λόγω υπερβολικής χρήσης των χεριών και γενικότερα των άνω άκρων, οι μουσικοί μπορείτε να βάλετε στην καθημερινότητά σας κάποιες συγκεκριμένες συνήθειες και να αποφύγετε κάποιες άλλες.
Για παράδειγμα:
1. Αποφύγετε την κακή διατροφή και την υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης και νικοτίνης, καθώς κάνουν τα νεύρα και τους ιστούς πιο ευάλωτους σε τραυματισμούς.
2. Ξεκουράστε το σώμα σας. Ο επαρκής ύπνος βοηθάει στην ανάπτυξη μεθόδων διαχείρισης του άγχους. Αυτό από μόνο του συμβάλλει στη χαλάρωση του σώματος και μπορεί να αποτρέψει καταστάσεις που σχετίζονται με υψηλή αρτηριακή πίεση, αυξημένο καρδιακό ρυθμό και «βάρος» στον αυχένα, τους ώμους και την πλάτη.
3. Αναπτύξτε μια ρουτίνα για προθέρμανση πριν και μετά την πρόβα ή την παράσταση. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει διατάσεις για την πλάτη, τον αυχένα και τα χέρια, καθώς και ασκήσεις αναπνοής. Συνεργαστείτε με έναν γυμναστή που θα σας βοηθήσει να εφαρμόσετε ένα τακτικό πρόγραμμα γυμναστικής και ενδυνάμωσης των μυϊκών ομάδων που καταπονούνται υπερβολικά. Επίσης φροντίστε τη φυσική σας κατάσταση και αντοχή βελτιώνοντας την καρδιαγγειακή και αναπνευστική σας λειτουργία με αεροβική άσκηση.
4. Φροντίστε το σώμα σας και «ακούστε» τις ανάγκες του. Μην περιμένετε να φτάσετε σε σημείο που τα συμπτώματα να είναι αφόρητα, έχετε κατά νου ότι το σώμα σας «μιλάει» καθημερινά. Σε περίπτωση υπέρχρηση, καταπόνησης και εξάντλησης ενός μυός ακολουθείστε τον κανόνα των 48 ωρών που υπαρχει στον αθλητισμό και ξεκουράστε την πάσχουσα περιοχή για το ανάλογο χρονικό διάστημα.
5. Προνοήστε για την επίδραση των διαφόρων καθημερινών δραστηριοτήτων στο σώμα σας, όπως η στάση σας όταν είστε μπροστά από τον υπολογιστή είτε για δουλειά είτε για ψυχαγωγία ή οι συχνές εργασίες που κάνετε καθημερινά.
6. Ζητήστε τη βοήθεια ενός πιστοποιημένου θεραπευτή άνω άκρου. Οι εξειδικευμένοι θεραπευτές έχουν ειδική εκπαίδευση στην αναγνώριση και θεραπεία των προβλημάτων του χεριού και του άνω άκρου. Μπορείτε να συζητήσετε μαζί τους για τους τρόπους με τους οποίους συνηθίζετε να παίζετε, πράγμα που θα τους βοηθήσει να αναζητήσουν περιοχές που θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να προκαλέσουν προβλήματα στο μέλλον και να σας συμβουλέψουν πως να βελτιωθείτε εργονομικά. Μέσα από την εξέταση όλων των πιθανών σημείων που καταπονούνται, είναι εφικτό να αναπτύξουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα πρόληψης που ταιριάζει στις ανάγκες σας.
7. Εξετάστε με προσοχή την τεχνική σας. Ζητήστε βοήθεια από άλλους μουσικούς, παρατηρείστε τι σας προκαλεί ενοχλήσεις και προσπαθήστε να βελτιώσετε τον τρόπο με τον οποίο παίζετε το αγαπημένο σας όργανο.
Εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα πόνου, για μεγάλο χρονικό διάστημα, που σχετίζονται με το όργανο που παίζετε, είναι σημαντικό να αναζητήσετε άμεση συμβουλή από έναν ειδικό θεραπευτή. Όσο νωρίτερα εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί η αιτία του πόνου, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να υποστείτε μακροχρόνιες μόνιμες συνέπειες.
